METODA SYTUACJI KRYTYCZNEJ (ang. critical incident) w swoich założeniach prowadzenia jej jest zbliżona do metody przypadków. W pierwszym etapie polega na zapoznaniu się z rzeczywistym lub umownym krytycznym zdarzeniem. To jest główne wyróżnienie tej metody, gdyż zajmuje się sytuacjami krytycznymi danej sytuacji. W drugiej kolejności pozyskuje się i zbiera dodatkowe informacje o zdarzeniu lub zagadnieniu, które się bada. Następnie całość sytuacji ze zgromadzonymi informacjami poddawana jest analizie. Do rozwiązania problemu w metodzie sytuacji krytycznej z reguły proponowane są różne sposoby rozwiązania tej sytuacji. Metoda pozwala na szybkie diagnozowanie krytycznych sytuacji pojawiających się w sytuacji wdrażania zmian w organizacji.
WYBRANE SPOSOBY UŻYTECZNE W METODZIE SYTUACJI KRYTYCZNEJ
Metoda Osborna (patrz część dot. burzy mózgów)
Debaty i dyskusje (dobierane w zależności od istniejącego problemu)
Symulacje (gdy jest konieczność sprawdzenia i poprawienia w symulowanych warunkach)
Granie ról (gdy jest konieczność sprawdzenia różnych zachowań w badanej sytuacji)
Dodatkowo można stosować następujące metody użyteczne w podejściu do rozwiązywania problemów: drzewo decyzyjne, metaplan, metoda trójkąta, rybi szkielet, sześć myślących kapeluszy. Oto ich krótka charakterystyka:
DRZEWO DECYZYJNE
Metoda ta jest graficznym zapisem analizy problemu. Służy dokonaniu właściwego wyboru i podjęciu decyzji z pełną świadomością jej skutków.
Przebieg
- Sformułowanie problemu, który uczestnicy wpisują w pień drzewa.
- Określenie celów i wartości najbardziej istotnych dla podejmującego decyzję; zapisywanie
w koronie drzewa. - Zaproponowanie jak największej liczby rozwiązań wpisywane w gałęzie drzewa.
- Określenie pozytywnych i negatywnych skutków każdego rozwiązania z punktu widzenia stawianych celów i przyjętych wartości.
- Podjęcie najwłaściwszej decyzji.
METAPLAN
Metoda pozwala na spokojne zbadanie omawianego zagadnienia i wspólne szukanie najlepszego rozwiązania. Skłania do krytycznej analizy faktów, formułowania sądów i opinii.
METODA TRÓJKĄTA
Jest to metoda umożliwiająca twórcze rozwiązywanie problemów. Trójkąt odwrócony wierzchołkiem do dołu symbolizuje problem. Trójkąt podtrzymywany jest przez przyczyny (z lewej strony) i sposoby usunięcia przyczyn (z prawej strony).
RYBI SZKIELET
Metoda ta znana jest jako schemat przyczyn i skutków.
Przebieg:
Na plakacie lub tablicy trener rysuje schemat przypominający rybi szkielet. W głowie ryby wpisuje dowolny problem.
- Uczestnicy metodą burzy mózgów wymieniają główne czynniki, które miały wpływ na powstanie danego problemu. Wpisują je na tzw. dużych ościach.
- Prowadzący dzieli uczestników na tyle grup, ile jest dużych ości. Każda grupa otrzymuje jeden czynnik główny, by odnaleźć przyczyny, które na niego wpłynęły.
- Przedstawiciele grup wpisują czynniki szczegółowe (małe ości) na schemat.
- Z czynników szczegółowych (małych ości) uczestnicy wybierają najistotniejsze.
- Praca kończy się wyciąganiem wniosków i rozwiązaniem problemu.
SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY (wg DeBono)
Jest to metoda polegająca na twórczym rozwiązywaniu problemów. Kształci umiejętności porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentacji własnego stanowiska, uwzględniania poglądów innych ludzi. Sześciu kapeluszom przypisano sześć różnych sposobów myślenia:
- kapelusz niebieski – szef grupy, kieruje i podsumowuje dyskusję,
- kapelusz czerwony – emocje i intuicja,
- kapelusz żółty – optymista, wskazuje zalety i korzyści danego rozwiązania,
- kapelusz czarny – pesymista, krytykuje, widzi ujemne strony proponowanych rozwiązań,
- kapelusz biały – wydaje opinie wyłącznie na podstawie faktów i liczb,
- kapelusz zielony – osoba myśląca twórczo i bardzo pomysłowa.
